Insulinooporność (wrażliwość na insulinę) – przyczyny, objawy i leczenie

Czym jest insulinooporność

Insulinooporność nie jest osobną jednostką chorobową, lecz jest częścią tzw. zespołu metabolicznego, czyli grupy zaburzeń, które często występują razem u jednej osoby i są ze sobą ściśle powiązane. Są to otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia metabolizmu triglicerydów i cholesterolu oraz poziom glukozy we krwi na czczo.

Przyczyny i czynniki ryzyka insulinooporności

Insulinooporność może mieć podłoże genetyczne, np. gdy organizm produkuje hormon o nieprawidłowej budowie (tzw. zespół zmutowanej insuliny). Obniżenie wrażliwości na insulinę może być także wynikiem nadmiaru hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, takich jak:
• kortyzol (zespół Cushinga)
• glukagon
• hormon wzrostu (akromegalia)
• hormony tarczycy (nadczynność tarczycy)
• parathormon (pierwotna nadczynność przytarczyc)
• androgeny

Jednak największe ryzyko rozwoju insulinooporności występuje u osób zmagających się z nadwagą i otyłością, ponieważ tkanka tłuszczowa sprawia, że to właśnie ich organizmy są najbardziej oporne na działanie insuliny.

Tkanka tłuszczowa przyczynia się do powstania insulinooporności poprzez produkowanie substancji hormonalnych, które mają działanie przeciwstawne do insuliny lub hamują efekty jej działania, a także poprzez bezpośrednie wydzielanie do krwi tzw. wolnych kwasów tłuszczowych (WKT).

Przy nadmiarze wolnych kwasów tłuszczowych (WKT) organizm zaczyna wykorzystywać je jako źródło energii zamiast glukozy. W konsekwencji glukoza nie jest spalana w tkankach, a jej poziom we krwi wzrasta. Wówczas organizm, dla utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi, zwiększa wydzielanie insuliny.

Inne czynniki ryzyka to:
• wiek (ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem)
• płeć (u mężczyzn częściej diagnozuje się otyłość brzuszną, która jest wysokim czynnikiem ryzyka rozwoju wrażliwości na insulinę)
• niska aktywność fizyczna
• wysokokaloryczna dieta
• stosowanie leków o działaniu diabetogennym (glikokortykosteroidy, diuretyki tiazydowe, inhibitory proteazy HIV, tabletki antykoncepcyjne, diuretyki pętlowe, blokery kanałów wapniowych)
• alkohol
• palenie tytoniu

Objawy insulinooporności

Insulinooproność może przebiegać w sposób utajony lub ujawniać się w różny sposób, np. poprzez:
• zaburzenia gospodarki węglowodanowej
• podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi
• zwiększenie ponad normę stężenia trójglicerydów we krwi
• otyłość typu androidalnego
• nadciśnienie tętnicze
• zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi

Diagnostyka insuinooporności

Isulinooproność można zdiagnozować na kilka sposobów:
• doustny test obciążenia glukozą
Badanie polega na podaniu pacjentowi glukozy i obserwowaniu reakcji jego organizmu na nią: wydzielenia insuliny, szybkości regulacji poziomu cukru we krwi, szybkości wchłaniania glukozy do tkanek.
• metoda HOMA (Homeostatic Model Assessment)
Od pacjenta pobiera się krew i określa się w niej stężenie glukozy oraz insuliny. Następnie
na tej podstawie, przy pomocy odpowiedniego wzoru, wylicza się tzw. wskaźnik insulinooporności (HOMA-IR).
• metoda klamry metabolicznej — wyznaczająca parametr GIR, czyli prędkość wlewu glukozy

Metoda klamry metabolicznej polega na jednoczesnym podawaniu pacjentowi glukozy i insuliny w kroplówce – przy czym ilość insuliny jest niezmienna, a ilość glukozy – modyfikowana. Ta metoda jest najlepsza, gdyż posiada potwierdzoną skuteczność w określaniu realnego stopnia insulinooporności, w przeciwieństwie do metody HOMA, która w niektórych sytuacjach może dawać niejednoznaczne wyniki. Niestety, ze względu na skomplikowany przebieg i wysokie koszty wykonania badania wykonuje się je rzadko.

Leczenie insulinooporności

Aby obniżyć stężenie insuliny, u osób z nadwagą konieczne jest jak najszybsze zmniejszenie masy ciała. Jeśli przyjmowanie leków jest przyczyną insulinooporności, lekarz zdecyduje, czy zmienić je na inne. Jeśli wrażliwość na insulinę jest spowodowana nadmiarem hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, należy podjąć leczenie, którego celem jest ich obniżenie.

Autorką tekstu jest dietetyk Joanna Wasiluk.

Joanna Wasiluk Dziennikarz Kafeteria.pl

Instagram

Polecane przez autora:

1. Co jeść, aby zajść w ciążę? Dieta na płodność
2. Zespół policystycznych jajników (PCOS) – objawy, dieta, leczenie
3. Oczyszczenie jelit. Zdrowe jelita to klucz do szczęścia

Zobacz wszystkie »